Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Osobę kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.
Domy pomocy społecznej dzielą się na:
- domy dla osób w podeszłym wieku
- domy dla osób przewlekle somatycznie chorych
- domy dla osób przewlekle psychicznie chorych
- domy dla dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie
- domy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie
- domy dla osób niepełnosprawnych fizycznie
- domy dla osób uzależnionych od alkoholu
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny.
Opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:
- mieszkaniec domu – do wysokości 70 % swojego dochodu
- małżonek, zstępni przed wstępnymi, w przypadku gdy dochód tych osób przekracza 300 % kryterium dochodowego, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % tego kryterium
- w przypadku niewywiązania się z wnoszenia opłat przez osoby wymienione powyżej, za pobyt w domu płaci zastępczo gmina. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.
Za pobyt w domu opieki społecznej opłaty wnoszą w kolejności:
- mieszkaniec domu
- małżonek, zstępni przed wstępnymi
- gmina, z której osoba została skierowana do domu opieki społecznej
W przypadku, gdy mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność, rodzina oraz gmina nie mają obowiązku wnoszenia opłat.